مسجد ملا اسماعيل يزد

یکی از جذابترین و شاید مهمترین جاذبه‌های هر شهری مساجد آن شهر به حساب می‌آیند، به دلیل پیشینیه تاریخی کشورمان مساجد نقش زیادی را در دریافت گردشگران خارجی دارد.

یکی از این مساجد مسجد ملا اسماعیل یزد می‌باشد که بعد از مسجد امیر چخماق و مسجد جامع یزد سومین و مهمترین مسجد شهر یزد شناخته می شود به طوریکه حتی نماز جمعه شهر یزد هم در این مسجد برپا می‌شود.

مسجد ملا اسماعیل یادگاری است از دوران قاجار و دومین پادشاه سلسله قاجاریه یعنی فتحعلی شاه قاجار. این مسجد در سال …

در ازمنه قدیم و در دورانی که ساخت مسجد بسیار متداول بود و اساتید معماری زیادی در این زمینه کار و فعالیت میکردند، شخصی که از بزرگان و فقهای به نام شهر یزد بود شروع به ساخت مسجدی کرد که تا امروز جز مهمترین مساجد شهر یزد به حساب می‌آید.

ملا اسماعیل خان که زاده عقدا بود اما بعدا و به فراخور زندگی که داشت به یزد نقل مکان کرد، معروف به آخوند ملا اسماعیل عقدایی بانی ساخت این مسجد شد. ملا اسماعیل در سال 1188 هجری دیده به جهان گشود. او فرزند عبدالملک یا حاجی ملک بود.

ملا اسماعیل پس از گذراندن درسهای ابتدایی راهی نجف برای ادامه تحصیلات خود شد. بعد از به پایان رساندن دروس خود به مشهد‌الرضا روانه شد و چند سالی نیز در آنجا اقامت داشت و سرانجام به درخواست اهالی و اقوام خود و برای بازدید از شهر زادگاهش به یزد سفر کرد.

ملا اسماعیل یکی از مهمترین فقها زمان خود در یزد شناخته می‌شد و آثاری از خود به جا گذاشته، مانند : تعمیر مدرسه محسنیه، مزرعه آخوند و همین مسجد بزرگ که به نام خودش ثبت شده است، یعنی مسجد ملا اسماعیل یزد.

ملا اسماعیل در اواخر عمر خود شروع به ساخت این مسجد کرد اما عمرش کفاف نداد تا مسجد را به پایان رساند و فرد دیگری به نام سلیمان خان طباطبایی کار ساخت مسجد را به پایان رساند اما باز مسجد به نام ملا اسماعیل ثبت شد.

ملا اسماعیل تا سال 1222 روی این مسجد کار میکرد و قسمت هایی از آن را نیز تکمیل کرده بود اما متاسفانه در سال 1230 (البته به روایتی 1240) هجری دار فانی را وداع گفت و از این دنیا رخت بربست.

اگر بخواهیم درباره معماری این مسجد سخن به میان بیاوریم باید ابتدا به ایوان مسجد اشاره کنیم که جز مساجد تک ایوانی می‌باشد. البته دو ایوان دیگر نیز روبروی ایوان اصلی مسجد قرار دارد که هر دو طرف آن با مقرنس‌کاری‌های بی‌نظیر جلوه خاصی را به شکوه مسجد ملا اسماعیل یزد بخشیده است.

ایوان اصلی مسجد بسیار بزرگ است و اندازه آن را 15/75 متر تخمین زده‌اند. این مسجد با آجر و خشت خام، گل و گچ ساخته شده و تقریبا کمتر میتوانید کاشی‌کاری‌های به خصوصی را در این مسجد پیدا کنید. یکی از جاهایی که کاشی کاری صورت گرفته دور گنبد می‌باشد که در سالهای بعد اضافه شده است.

یکی دیگر از جلوه‌های به خصوصی که این مسجد دارد 32 ستونی است که در شبستان غربی وجود دارد و زمانی که به شبستان اصلی وارد می‌شوید چنان عظمتی شما را میگیرد که واقعا برایتان سخت است اگر بخواهید شبستان اصلی مسجد را ترک کنید.

با اینکه ساخت مسجد ملا اسماعیل یزد بسیار ساده است و فقط از گچ‌بری‌های بی‌نظیر در کار استفاده شده به دور از هر گونه تزئینات اضافه اما کماکان جز مساجدی است که گردشگران زیادی دوس دارند زمانی از تور خود را صرف بازدید از این مسجد کنند.

مسجد ملا اسماعیل در ماه‌های محرم و صفر جز شلوغترین اماکن مذهبی یزد به حساب می‌آید چرا که هم حسینیه‌ها و تکایایی در نزدیکی مسجد برپا می‌شود هم خود مسجد برنامه‌هایی خاص برای این دو ماه تدارک می‌بیند که باعث هجوم مردم مذهبی یزد به این مکان مقدس می‌شود.

یکی از مهمترین عواملی که این مسجد را در بین مردم شناخته‌تر کرد، شهادت یکی از امامان جمعه شهر یزد بود، در محراب این مسجد آیت الله صدوقی را به شهادت رساندند که به او لقب سومین شهید محراب را دادند.

از دیگر ویژگی‌هایی که این مسجد دارد وجود آب انبار و بازار ملا اسماعیل است که در کنار مسجد قرار گرفته. همانطور که میدانید ورودی مسجد از قسمت شمالی و سمت بازار می‌باشد که به محض رسیدن به در مسجد با چند کتیبه روبرو می‌شوید که متونی روی آن حک شده.

روی یکی از این کتیبه‌ها نام فتحعلی شاه قاجار ثبت شده که نشان از ساخته شدن این مسجد در زمان فتحعلی شاه قاجار را دارد. بعد از دیدن کتیبه با دری چوبی مواجه می‌شوید که قدمتی طولانی دارد. بعد از رد شدن از این در چوبی به حیاط اول وارد می‌شوید.

این حیاط دارای فرمی است قاجاری در دو طبقه با ارسی‌های کوچک چوبی که جلوه‌گری میکنند در چشمان بازدیدکنندگان و گردشگران ایرانی و خارجی.

زمانی که به حیاط اصلی وارد می‌شوید با ایوان بزرگ، حوض وسط، ایوان مقرنس‌کاری شده و راهرو‌هایی ستوندار در چپ و راست خود برخورد میکنید که هر کدام دارای زیبایی‌ها و جذابیت‌های خاصی می‌باشند. کلیه درهای حیاط مرکزی نیز به داخل شبستان باز می‌شوند.

در ساخت اولیه مسجد ملا اسماعیل یزد هیچگونه کاشی کاری در نظر گرفته نشده و اگر شما در قسمت‌هایی کاشی‌هایی را مشاهده میکنید بدانید که این تزئینات بعدها و توسط معماران دیگری به مسجد اضافه شده است.

تاریخ‌نویسان و معماران برجسته یزد، مسجد ملا اسماعیل یزد را مشابه مسجد امیر چخماق یزد از نظر شبستان و از نظر ایوان بلند به مسجد جامع شبیه نمیدانند. این مسجد دارای دو شبستان است که در هر دو، محراب وجود دارد و البته نور دریافتی هم از کوچه و پنجره‌های مشبک رو به کوچه وارد شبستان می‌شود.

اطراف گنبد از داخل کاشی‌کاری‌های صورت گرفته که به رنگ لاجوردی می‌باشد و متون و نقش‌ها سفید رنگ که سوره انا فتحنا … روی آن درج شده است. همانطور که بالاتر نیز اشاره کردیم سنگ تاریخ بنا نیز که از مرمر است بر سر در ورودی نصب شده و تاریخ 1227 را نشان میدهد که پایان ساخت مسجد است.

آدرس و ساعات بازدید : مسجد ملا اسماعیل در ضلع جنوبی خیابان قیام و در محله مصلی قرار گرفته است. برای بازدید از این مسجد میتوانید از ساعت 09:00 الی 13:00 اقدام به بازدید از مسجد کنید. به این نکته نیز توجه داشته باشید که قبل از ساعات نماز از این مسجد بازدید داشته باشید.

هزینه ورودی : برای اینکه به مسجد ملا اسماعیل وارد شوید نیاز به پرداخت هیچ گونه هزینه‌ای نیست.

مدت زمان مورد نیاز برای بازدید : برای بازدید ازمسجد ملا اسماعیل یزد زمان مورد نیازی که توصیه شده است بین 45 دقیقه تا 1 ساعت می‌باشد.