کاخ دولما باغچه استانبول

این کاخ در منطقه اروپایی استانبول، در سواحل شرقی آبراه مشهور بُسفُر واقع شده است. تاریخ احداث این کاخ به قرن هجدهم میلادی برمیگردد یعنی زمانی که سلطان عبدالمجید اول به دلیل سبک معماری قدیمی کاخ توپکاپی به فکر تغییر مقر امپراطوری عثمانی افتاد. همان‌طور که می‌دانید تا پیش از تغییر مقر سیاسی و حکومتی، سلاطین عثمانی در کاخ توپکاپی (به زبان ترکی استانبولی توپقاپو) زندگی و فرمانروایی می‌کردند.

کاخ دولما باغچه (محل زندگی سلاطین در آخرین دوره امپراتوری عثمانی)؛ در دوره‌ای محل زندگی مصطفی کمال پاشا معروف به آتاتورک، بنیانگذار جمهوری ترکیه نیز بوده است به طوری که آتاتورک در سال 1938 در آن درگذشت. این کاخ در نزدیکی محله‌های توریست پذیر استانبول نظیر میدان تقسیم بشیکتاش و کاباتاس واقع شده و از شناخته‌شده‌ترین جاذبه های دیدنی استانبول به شمار می‌رود.

برای بررسی تاریخچه این کاخ در ابتدا نگاهی به اسم این کاخ و تاریخچه پشت آن می‌اندازیم. دولما باغچه در زبان ترکی به معنای «باغ پر شده» است اما باغ پر شده چه مفهومی را می‌رساند؟

مکان کنونی این کاخ در گذشته خلیجی در کرانه شرقی تنگه بسفر بوده است که به مرور زمان پر شد و از همین رو به آن باغ پُر شده یا دولما باغچه می‌گویند. از آغاز قرن هفدهم، زمانی که محل احداث این کاخ هنوز به صورت خلیج بود؛ دریاسالارهای عثمانی ناوگان دریایی خود را در اینجا لنگر می‌انداختند و همچنین هر ساله جشنی به مناسبت فتح استانبول توسط عثمانی‌ها در این بندر برگزار میشد.

بعد از تبدیل شدن این خلیج به باغ سلاطینی نظیر سلطان احمد یکم و سلطان عثمان دوم، آلاچیق‌ها و باغ‌های متعددی در این محل ساختند و آن را به تفرجگاه تابستانی خود مبدل کردند.

ساخت این کاخ دولما باغچه به دستور سلطان عبدالمجید 13 سال به طول انجامید. هدف سلطان عبدالمجید ساختی بنایی برای نمایش قدرت و غنای سلاطین عثمانی بود که هزینه بسیاری را بر خزانه داری عثمانی تحمیل کرد. و به میزان پنج میلیون پوند طلای عثمانی (معادل 35 تن طلا) هزینه برداشت. این کاخ از زمان فروپاشی امپراتوری عثمانی به مدت 32 سال به طور متناوب خالی بود.

در قرن نوزدهم میلادی فرهنگ غربی در استانبول به سرعت گسترش پیدا کرد. در همین حین قسمت اروپایی استانبول و محله پرا (که به بی‌اوغلو نیز معروف است) به دلیل برگزاری فستیوال‌های هنری، جشن‌های باله و … به پاریس شرق معروف شد.

در واقع یکی از دلایل مهم انتقال مقر حکمرانی امپراطوری عثمانی از کاخ توپکاپی به کاخ دولما باغچه، قدیمی بودن طراحی داخلی و معماری کاخ توپکاپی بود. سلطان عبدالمجید قصد داشت که همگام با گسترش فرهنگ و معماری غربی و اروپایی در استانبول، معماری کاخ حکمرانی امپراطوری عثمانی را مدرن کند.

جالب است بدانید که کاخ توپکاپی که با نوع خاص معماری خود که بر پایه‌ معماری اسلامی و معماری قدیمی دوره عثمانی ساخته شده؛ در طول 4 قرن از سال ۱۴۶۵ تا ۱۸۵۳ پذیرای سلاطین عثمانی بوده است.

در مقایسه معماری داخلی دو کاخ توپکاپی و دولما باغچه به تقابل سنت و مدرنیته می‌رسیم. در معماری داخلی کاخ توپکاپی کاشی‌کاری‌های نفیس ایزنیکی و کنده‌کاری‌های دوران عثمانی فضایی سنتی به کاخ بخشیده، حال آنکه معماری داخلی کاخ دولما باغچه مجذوب کننده‌تر و به نوعی جلوه‌دار تر از کاخ توپکاپی است.

در معماری کاخ دولما باغچه از طلا و کریستال به وفور استفاده شده است. جالب است بدانید در حدود 14 تن طلا برای طلاکاری سقف‌ها و بیش از یک تن طلا برای تزئین کلی کاخ مصرف شده که معادل 6 میلیون دلار آمریکاست.

بزرگترین لوستر کریستالی بوهمیای جهان در سالن تشریفات این کاخ قرار گرفته است.

شیشه بوهمیا که به آن کریستال بوهمیا نیز گفته می‌شود، شیشه‌ای است که در مناطق بوهمیا و سیلسیا از توابع کشور جمهوری چک ساخته می‌شود و در سراسر دنیا به واسطه کیفیت بالای ساخت، زیبایی و طرح‌های بدیع و زیبا شهرت دارد.

در ابتدا تصور می‌شد که این لوستر هدیه‌ای از جانب ملکه ویکتوریا بوده است اما با پیدا شدن رسید پرداخت آن در سال 2006 مشخص شد که سلطان عبدالمجید هزینه این لوستر را تماما پرداخت کرده است. این لوستر دارای 750 لامپ با وزنی در حدود 4.5 تن است.

در این کاخ فرش‌های هرکه به فور به چشم می‌خورد.

فرش هرکه فرش دستباف ترکی است که در شهر ساحلی هرکه در ترکیه تولید شده و از ابریشم ، ترکیبی از پشم و پنبه و گاهی تارهای طلا یا نقره بافته شده است.

علاوه بر فرش‌های هرکه، فرش‌هایی با قدمت 150 ساله از پوست خرس که در اصل توسط تزار نیکلاس اول به عنوان هدیه به سلطان تقدیم شده بود، به چشم می‌خورد .