کاروانسرای گنجعلی خان کرمان یا مدرسه گنجعلی خان
ایران ما پر است از شهرهای دیدنی، شهرهایی که وجب به وجب آنها سرشار از روایات تاریخی است، شهرهایی که وقتی درون آنها قدم میزنید، جای پای مردمان قدیم آن دیار میگذارید، انسانهایی که یا از اشراف و بزرگان بودند یا از مردمان محلی و رعایا.
کرمان یکی از همان شهرهایی است که سرشار است از تاریخ، فرهنگ، آداب و رسوم مختلف و اماکن دیدنی که به عنوان یک ایرانی باید حتما برای یک بار هم که شده از این نگین کویری ایران بازدید داشته باشید.
در شهر کرمان گنجینه‌ای وجود دارد که یادگاریست از دوران پر فراز و نشیب صفویه و شاه عباس بزرگ که قبل از به قدرت رسیدنش به عباس میرزای ولیعهد شهره بود. این گنجینه مجموعه گنجعلی خان می‌باشد که به دستور والی آن زمان کرمان، یعنی گنجعلی خان ساخته شد.
این مجموعه شامل حمام، کاروانسرا، ضرابخانه، آب انبار و مسجد می‌باشد که در این مطلب قصد داریم شما را با حمام گنجعلی خان آشنا کنیم. این حمام در سال 1020 و با همت گنجعلی بیک سنگ بنایش زده شده است …
اگر دلتان میخواهد که بیشتر درباره کاروانسرای گنجعلی خان کرمان بدانید با یگانه گشت و ادامه این مطلب همراه ما باشید.
نمایی از محوطه کاروانسرای گنجعلی خان کرمان
تاریخچه‌ای مختصر از کاروانسرای گنجعلی خان کرمان
بیایید تا شما را بیشتر با تاریخچه کاروانسرای گنجعلی خان آشنا کنیم:
باید دوران صفویه را اوج هنر و خلاقیت و معماری ایرانی بداینم چرا که بسیاری از آثار تاریخی امروز کشورمان یادگارهایی هستند که از آن دوران پر فروغ، باقی مانده است.
زمانی که شاه عباس ولیعهد ایران بود که به عباس میرزا نیز شهره بود، شخصی را در کنار خود داشت که از درایت و کفایت در درجه بالایی بود. عباس میرزا بعد از به قدرت رسیدنش او را حاکم یا والی کرمان کرد. آن شخص گنجعلی خان نام داشت.
میتوانیم به جرات بگوئیم که گنجعلی خان در مدت 30 سالی که والی این شهر بود خدمات بسیار ارزنده‌ای را به این شهر ارائه کرد و توانست کرمان را سر زبان‌ها بیاندازد.
مجموعه‌ای را بنا نهاد که نام خود را روی آن گذاشت، البته این مجموعه که شامل ، حمام و کاروانسرا و مسجد است به تدریج ساخته شدند.
کاروانسرای گنجعلی خان کرمان نیز یکی از همین آثار به جا مانده از گنجعلی خان است که داستان‌ها پشت سر خود دارد.
در سال 1006 قمری بود که سنگ بنای این کاروانسرا زده شد و ساخت آن آغاز شد، البته در آن زمان قصد ساخت از این ساختمان، کاروانسرا نبود بلکه مدرسه‌ای بود که شاگرد تربیت میکرد، البته آن زمان حوزه علمیه نیز خطابش میکردند.
سرانجام کاروانسرا یا مدرسه گنجعلی خان کرمان ساختش به پایان رسید و فعالیت خود را آغاز کرد و در حجره‌های پایین آن تجار و بازرگانان شروع به خرید و فروش اجناس خود میکردند .
افراد زیادی در این مدرسه به تحصیل میپرداختند و دوران خوبی را داشت سپری میکرد که رسید به دوران قاجار و آقا محمد خان قاجار.
زمانی که وی خود را صاحب ایران میدانست به کرمان آمد و باعث خرابی‌های بسیاری شد، یکی از ساختمان‌هایی که از گزند او در امان نماند همین کاروانسرای گنجعلی خان کرمان است.
سربازان آقا محمد خان به این بنا هم رحم نکرده و اینجا را غارت کردند و به توپ بستند. حدود 5000 کتاب خطی را نیز از بین بردند که بسیار نفیس بوده‌اند . به غیر از آن آقا محمد خان دستور داد تا تمام افراد داخل مدرسه را به قتل برسانند.
افرادی اما پنهان شده بودند و بعد از دستگیری، آنها نیز چشمان خود را از دست دادند.
بعد از این واقعه وحشتناک، کاروانسرا به مدت 100 سال متروکه و روز به روز خراب‌تر می‌شد، حتی یک سری کاشی‌ها و کتیبه‌هایی نیز در این کاروانسرا وجود داشت که مردم محلی آن را نیز به غارت بردند.
چندین سال بعد به دلیل ساخته شدن دو مدرسه ابراهیم خان و محمودیه، این مدرسه به کاروانسرا تبدیل شد.
در دوران پهلوی، یکی دیگر از اماکن تاریخی که مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت همین کاروانسرای گنجعلی خان کرمان بود. و در حال حاضر نیز این مکان در اختیار دانشکده هنر کرمان قرار دارد.
کاروانسرای گنجعلی خان کرمان در 29 آذر ماه 1316 با شماره 297 در لیست آثار ملی قرار گرفت.
وجه تسمیه کاروانسرای گنجعلی خان کرمان
در دوران صفویه کاروانسراهای بسیاری داخل ایران ساخته شدند مخصوصا در دوران شاه عباس کبیر، آنقدر در دوره شاه عباس در ایران کاروانسرا ساخته شده که امروزه به کاروانسراهای شاه عباسی مشهور شده‌اند.
در کرمان نیز بعد از به حکومت رسیدن گنجعلی بیک که دیگر بیک نبود و تبدیل به خان گشته بود، کاروانسراهایی ساخته شد. اما چون این کاروانسرا توسط شخص گنجعلی خان به بهره برداری رسیده بود، نام او را بر این کاروانسرا گذاشتند همانند دیگر مجموعه گنجعلی خان.
معماری کاروانسرای گنجعلی خان کرمان
در این قسمت قصد داریم شما را بامعماری و تزئینات شاهکار کاروانسرای گنجعلی خان آشنا کنیم:
این کاروانسرا یکی دیگر از سازه‌های مجموعه گنجعلی خان کرمان است که مساحت آن 700 متر می‌باشد. این کاروانسرا که در گذشته کاربری دیگری (مدرسه) داشته در دو طبقه بنا شده و دارای 4 ایوان، 5 قوس و 7 ورودی می‌باشد.
این کاروانسرا به سبک معماری اصفهانی ساخته شده و معمار آن که یکی از بزرگترین معماران دوران صفویه بوده یعنی استاد محمد معمار یزدی که ساخت آن را به بهترین شکل انجام داده.
خطاطی کاشی‌ها نیز به عهده خطاط بزرگ آن دوران یعنی علیرضا عباسی بوده است. امضا و اسم او را میتوانید روی کتیبه سردر مشاهده کنید.
زمانی که از ورودی میدان به داخل کاروانسرا وارد می‌شویم، فضای دیدنی و تاریخی کاروانسرا ما را مبهوت خودش میکند، دقیقا جلوی ورودی نیز یک حوض سنگی 8 ضلعی وجود دارد که صدای آبی که از فواره آن خارج میشود محیط کاروانسرا را دلنشین‌تر میکند.
البته قبل از اینکه به داخل حیاط کاروانسرا بروید، نگاهتان را به سقف بیاندازید تا جلوه‌های فوق‌العاده و شاهکار معماری ایران را در عصر صفوی مشاهده کنید.
دیگر موضوعی که باید به آن اشاره کنیم، پنجره‌های مشبکی است که درون هر حجره وجود دارد که برای نوردهی به داخل اتاق‌های آنها استفاده می‌شده است.
مقرنسهای موجود در طاق ایوان‌های کاروانسرا نیز یکی دیگر از مهمترین المان‌های معماری این کاروانسراست که آن را جز زیباترین کاروانسراهای ایران کرده است.
البته تا چند سال گذشته این کاروانسرا مخروبه شده بود و به عنوان انبار از آن استفاده میکردند که متاسفانه باعث خرابی‌هایی در این کاروانسرا شد، اما به همت میراث فرهنگی کرمان مرمت‌های بسیار خوبی روی بخشهای مختلف کاروانسرا انجام شد که به احیای بنا منجر شد.
کاروانسرای گنجعلی خان کرمان تلفیقی است از آجر و کاشی که به هنرمندانه‌ترین شکل ممکن ساخته شده است. امروزه نورپردازی‌هایی در آن صورت گرفته که این کاروانسرا را در شب نیز دیدنی‌تر کرده است.
بنابراین اگر توانستید، حتما زمانی که هوا رو به تاریکی میرود نیز از این کاروانسرا دیدن کنید.
این روزها اما حجره‌ها و غرفه‌های داخل کاروانسرا تبدیل به مکانی برای ساخت و فروش صنایع دستی کرمان شده است، از ساخت کفش‌های چرمی گرفته تا صنایع نساجی و دوزندگی.
تزئینات کاروانسرای گنجعلی خان کرمان
کاروانسرای گنجعلی خان دارای تزئینات زیبایی است البته اگر سربازان آقا محمد خان قاجار این مکان را به آتش نمیکشیدند و مردمی که بعد از وی کاشی‌‌کار‌ها و زیبایی‌های آن را غارت نمیکردند، این کاروانسرا به یکی از زیباترین کاروانسراهای ایران تبدیل می‌شد.
از تزئینات کاروانسرای گنجعلی خان میتوان به:
مقرنس‌کاری های فوق‌العاده
کاشی‌کاری‌های جذاب و با نقوش اسلیمی
آجرکاری منحصر بع فرد
پنجره‌های مشبک
و
درب‌های چوبی کاروانسرا اشاره کرد.
زمانی که به کرمان سفر کردید، حتما به خاطر داشته باشید که از این کاروانسرای فوق‌العاده و شاهکار بازدید داشته باشید و عکسهای زیادی بگیرید و آنها را در فضای مجازی به اشتراک بگزارید تا تمام مردم دنیا با تاریخ و جاذبه‌های تاریخی ما بیشتر آشنا شوند.
وندالیسم
یکی از مواردی که حتما لازم دانستیم تا با شما در میان بگذاریم، از بین بردن وندالیسم در آثار تاریخی است.
اگر با این واژه آشنایی ندارید بیایید تا کمی برایتان توضیح دهیم.
وندالیسم در لغت به معنای تخریب گرایی و یا خرابکاری است و در گردشگری به آن موضوع اشاره میکند که برخی افراد موجبات خرابی آثار تاریخی را فراهم میکنند.
متاسفانه در ایران و در اکثر جاذبه های تاریخی میتوانید با این موضوع مواجه شوید، یعنی افرادی خواسته یا ناخواسته موجب خرابی بخشی از جاذبه های تاریخی می شوند.
حالا یا با نقاشی کشیدن یا ثبت تاریخ تولد، یا با روشن کردن ذغال و .. بسیاری دیگر از مورادی که آسیب به جاذبه میزند.
پس بیایید از این به بعد کمی برای خود و تاریخ کشورمان ارزش قائل بوده و اگر کسی را مشاهده میکنیم که باعث ایجاد خرابی هایی در آثار تاریخی میشود، تذکر داده و جلوی او را بگیریم.
این جاذبه های تاریخی، از اهمیت بالایی برخوردار هستند پس باید در حفظ آنها کوشا باشیم.
بهترین زمان بازدید از کاروانسرای گنجعلی خان کرمان
اصولا برای اینکه ما بتوانیم هر چه بیشتر از مقصد مورد نظرمان لذت برده و از آن بهره کافی ببریم، باید بهترین زمان را برای سفر به آن نقطه انتخاب کنیم، حالا فرقی نمیکند که این مقصد داخلی باشد یا خارجی.
همیشه ایام عید یکی از پر‌تراکم‌ترین و شلوغ‌ترین زمان‌هایی است که میتوانید یا دوستان و خانواده خود به سفر بروید، اما نکته‌ای اینجا وجود دارد و آن جمعیت زیادی است که به شهرهای مختلف در طول نوروز سرازیر می‌شوند.
کرمان نیز یکی از همین مقاصد است که در ایام تعطیلات نوروز بسیار شلوغ میشود، البته برخی از مردم زمان دیگری برای سفر ندارند و همین ایام است که میتوانند با خانواده خود به دیگر شهرهای ایران سفر کنند.
اما به دلیل تراکم جمعیت بالا در این ایام، پیشنهاد یگانه گشت برای سفر به کرمان و بازدید از کاروانسرای گنجعلی خان کرمان، بعد از ایام عید و تا آخر تابستان است. البته فصل تابستان کرمان هوای گرمی را به خود میگیرد و میتوانید اردیبشهت و خرداد را برای سفر به این شهر تاریخی انتخاب کنید.
راستی این مطلبو نباید از دست بدی: حمام گنجعلی خان کرمان
آدرس و ساعات بازدید و قیمت ورودی کاروانسرای گنجعلی خان کرمان
آدرس و ساعات بازدید : کاروانسرای گنجعلی خان مانند حمام گنجعلی خان در نزدیکی میدان ارگ قرار دارد و اگر میخواهید از این مجموعه بازدید داشته باشید باید خود را به میدان ارگ کرمان برسانید.
ساعت بازدید از کاروانسرای گنجعلی خان از ساعت 9 صبح الی 5 عصر می‌باشد.
هزینه ورودی : خوشبختانه برای این جاذبه تاریخی و دیدنی کرمان نیازی به پرداخت هیچ‌گونه هزینه‌ای ندارید، ورودی بابت کاروانسرای گنجعلی خان کرمان از شما گرفته نخواهد شد.
مدت زمان مورد نیاز برای بازدید : زمان مورد نیازی که برای بازدید از کاروانسرا توصیه شده بین 30 دقیقه تا 45 دقیه می‌باشد.
نمای حیاط داخلی کاروانسرای گنجعلی خان کرمان
بدون دیدگاه