مسجد نصیرالملک شیراز، مسجد صورتی شیراز
تا نرگس شیراز، دهان باز نمود
صد حنجره با خویش، هم آواز نمود
آوازه ی عطرش، افق شهر شکافت
بر بام جهان، قفل قفس با ز نمود
💠💠💠
اینجا شیراز است، شهری که آوازه‌اش را تمام دنیا شنیده‌اند و برای لحظه‌ای آمدن به این دیار کهن، سر و دست میشکانند، این موضوع اغراق و بزرگ‌گویی نیست، این را گردشگرانی که از خارج از ایران مخصوصا اروپا به ایران آمده‌اند میگویند.
شیراز آنقدر زیبایی دارد که اگر بخواهیم درباره همه آنها صحبت کنیم سالها می‌آیند و می‌روند اما حکایت زیبایی‌های شیراز به پایان نمیرسد. یکی از این زیبایی‌هایی که در این شهر تاریخی و منحصر به فرد وجود دارد، مساجد آن است.
مساجدی که هر کدام برای خود دارای تاریخچه و روایات مختلفی هستند از مسجد عتیق شیراز گرفته تا مسجد مشیر و نصیرالملک. مسجد نصیرالملک جز یکی از بهترین جاذبه‌های شهر شیراز به شمار می‌رود که سالانه (البته قبل از پندمی کرونا) بازدیدکنندگان بسیار زیادی دارد.
کافی است در گوگل عبارت Pink Mosque را سرچ کنید و با انبوهی از عکسهای فوق‌العاده این مسجد روبرو شوید. مسجد نصیرالملک یادگار دوران قاجار و …
اگر دلتان میخواهد که بیشتر درباره مسجد نصیرالملک شیراز بدانید با یگانه گشت و ادامه این مطلب همراه ما باشید.
نمایی بی نظیر از داخل شبستان مسجد نصیر الملک شیراز
تاریخچه‌ای مختصر از مسجد نصیرالملک شیراز
بیایید تا شما را بیشتر با تاریخچه مسجد نصیرالملک آشنا کنیم:
اول اینکه بگوئیم قدمت این مسجد به دوران قاجار و آخرین پادشاه این سلسله یعنی احمد شاه قاجار برمیگردد. در آن زمان شهر شیراز دارای محله‌های بسیاری بود که یکی از آنها به نام اسحاق بیگ بود که این محله نیز دارای گودی بود به نام گود عربان که مسجد نصیرالملک در این گود ساخته شد.
این مسجد یادگاری است از میرزا حسن علی خان نصیرالملک که از بزرگان و اعیان شهر بود و تصمیم داشت که از خود چیزی به یادگار بگذارد که آیندگان نه تنها برایش طلب آمرزش کنند بلکه به داشتنش افتخار کنند.
سال 1293 بود که میرزا حسن علی خان این تصمیم را عملی کرد و بنای مسجد نصیرالملک زده شد، در آن زمان شیراز دارای معماران بسیاری بود اما یک نفر این وظیفه را به عهده گرفت به نام محمد حسن خان معمار (که البته اگر در برخی کتیبه‌ها نگاه کنید نام خود را کمترین ثبت کرده).
محمد حسن خان برای اینکه بتواند کاشی‌کاری‌های گسترده‌ای را به بنا اضافه کند، از شخصی به نام محمد رضا کاشی پز شیرازی درخواست کمک کرد که یکی از کاشی‌کاران به نام شیراز به شمار می‌رفت و او نیز دعوت محمد حسن خان معمار را لبیک گفت و ساخت بنا آغاز شد.
لازم به ذکر است که این محدوده از شهر شیراز در آن زمان متعلق به خانواده قوام، از بزرگترین خانواده‌های شیراز بوده.
تاریخ پایان ساخت این مسجد را، سال 1305 ذکر کرده‌اند، بله ساخت این مسجد حدود 12 سال به طول انجامید.
گردشگر چینی در شبستان رنگین کمان مسجد نصیرالملک
زمانی این مسجد برای خود برو و بیایی داشته و حتی سازه‌های دیگری نیز داشته که اعم از گرمابه و آب انبار و … بوده که متاسفانه در جریان احداث خیابان لطفعلی‌خان زند، این سازه‌ها تخریب می‌شوند.
در دوران پهلوی دوم، فرح دیبا، همسر محمد رضا شاه پهلوی، این مسجد را خریداری کرد و به اداره کل فرهنگ و هنر شیراز تحویل داد تا بتوانند تعمیراتی را در بنا انجام دهند.
این مسجد در سالهای مختلف مورد بازسازی قرار گرفته که دو نوبت آنها از دیگر نوبت‌ها مهم‌تر هستند.
بازسازی‌های صورت گرفته روی مسجد نصیرالملک شیراز:
یک نوبت متعلق به حدود 70 سال قبل است
و
یک نوبت متعلق به سالهای 1370 تا 1385.
نمایی از ایوان جنوبی مسجد نصیرالملک
مسجد نصیرالملک شیراز در 30 خرداد ماه 1358 با شماره 396 در لیست آثار ملی قرار گرفت.
معماری مسجد نصیرالملک شیراز
در این قسمت قصد داریم شما را با معماری و تزئینات شاهکار مسجد نصیرالملک آشنا کنیم:
مسجد نصیرالملک از لحاظ معماری منحصر به فرد و جز شاهکارهای معماری ایرانی اسلامی به شمار می‌رود که در دوران قاجار ساخته شده.
این مسجد قسمتهای مختلفی دارد که در بخش‌های پیش رو قرار است درباره آنها برای شما توضیحاتی ارائه دهیم.
قسمتهای مختلف مسجد عبارتند از:
ورودی و فضای اصلی مسجد، شبستان غربی، شبستان شرقی، ایوان شمالی و ایوان جنوبی
ورودی مسجد:
انتهای گذر نصیر به سردر مسجد نصیرالملک میرسید جایی که زیبایی‌های معماری ایران نمایان میشود، به سادگی از این سردر عبور نکنید و کمی تامل کنید و نگاهی کامل به این شاهکار بیندازید. سردر ورودی از 3 قسمت تشکیل شده که عبارتند از :
4 پیرنشین که در طرفین سردر ورودی قرار دارند – دیواره‌های سردر که قسمت میانی این ایوان را تشکیل میدهند و قسمت فوقانی سردر یا همان مقرنس‌های بی‌نظیر
پیر نشین محلی است برای استراحت سالمندان و عابرینی که از این محل رد میشدند.
قسمت میانی که یکی دیگر از شاهکارهای مسجد نصیرالملک شیراز است، پر شده از کاشی‌کاری‌های منحصر به فرد که زیبایی خاصی را به این قسمت بخشیده
و قسمت فوقانی که سرآمد سردر ورودی است. این قسمت را باید شاه ماهی معماری سردر بدانیم، از مقرنس‌کاری‌های منحصر به فرد تا آن کتیبه سنگی که شعری درون آن حک شده است. همه جلوه‌ای هستند از منتهی درجه معماری ایرانی – اسلامی دوران قاجار
ورودی مسجد:
بعد از اینکه از سردر عبور کردیم به فضایی میرسیم که نسبت به سردر تزئینات کمتری دارد. یک کتیبه کاشی‌کاری شده همراه با یک بیت شعر و سقف تزئین شده به کاشیهای معقلی که ترکیبی است از آجر و کاشی، تزئیناتی است که در این قسمت از مسجد به کار رفته است.
فضای اصلی مسجد:
لحظه موعود فرارسید و سرانجام به فضای اصلی و حیاط مرکزی مسجد وارد شدیم. همانطور که میدانید این مسجد به صورت حیاط مرکزی دو ایوانی ساخته شده است، یک حیاط در مرکز و دو ایوان در شمال و جنوب حیاط و یک حوض مستطیل شکل دقیقا در وسط حیاط.
اینجا که میرسید ماجراجویی آغاز میشود …
ابتدا از شبستان شرقی مسجد شروع میکنیم، پس خود را به شبستان تابستانی که همان شبستان شرقی است می‌رسانیم.
شبستان شرقی (تابستانی):
در ابتدا با 8 طاق‌نما مواجه می‌شوید که پشت آنها رواقی قرار دارد که که ابتدا و انتهای آن دو کتیبه کاشی‌کاری دیده میشود. یکی طرح درخت زندگی درونش نقش بسته و دیگری طرح‌های متفاوت اسلیمی.
تمام 8 طاق روی سنگهایی قرار گرفتند که طرح‌های اسلیمی روی آنها نقش بسته‌‌اند و بالای طاق‌ها به صورت سرتاسری آیاتی از قرآن خطاطی شده است.
سقف رواق‌ها را به سادگی از دست ندهید، هر کدام از این سقف‌ها با آجر و کاشی تزئین شده‌اند و نقش بی‌نظیری را ساخته‌اند.
دو درب در ابتدا و انتهای رواق وجود دارد که شما را به داخل شبستان شرقی هدایت میکند.
و اما محیط داخلی شبستان شرقی
این شبستان محلی برای تدریس طلاب حوزه علمیه نصیرالملک بوده که به صورت حجره حجره است. یک قسمت در این شبستان وجود دارد به نام گاوچاه که دو حلقه چاه در این قسمت تعبیه شده است که بتوانند آب را از داخل چاه به بیرون بکشند.
حالا اینکه چرا به آن گاوچاه میگفتند؟ دلیل این بوده که آب داخل چاه را با گاو به بیرون منتقل میکردند و باقی مانده آن را به مخزن آبی که وجود داشت ذخیره میکردند.
امروزه این شبستان محل برپایی موزه اوقاف شیراز است.
روی دیواره‌های شبستان شرقی، پنجره‌های مشبکی قرار دارد که دو وظیفه را بر عهده داشته؛ یکی تامین نور داخل شبستان و دیگری تهویه هوای داخل شبستان را
طاق یا ایوان جنوبی:
در قسمت جنوب مسجد ایوانی منحصر به فرد وجود دارد که در تمام مساجد مشابه‌اش نیست. یک ایوان مرکزی و طاق نمای کوچک در طرفین ایوان.
در نگاه اول این ایوان بی‌نظیر چشمان شما را نوازش می‌دهد و افتخار میکنید به داشتن معمارانی که این چنین نقش‌ها و طرح‌ها را پیاده‌سازی کرده‌اند.
از کاشیهای هفت رنگ فوق‌العاده تا مقرنس‌های باشکوه و تقارنی که در آن موجود است، همه نشان از زیبایی بی‌نهایت دارند.
دو طاق نمای سمت راستی ایوان مرکزی، دارای درب می‌باشند که یکی از آنها راه به پشت بام مسجد دارد. کتیبه‌ای نیز در بالای ایوان خود نمایی میکند که آیاتی از قرآن کریم روی آن حک شده است.
ایوان شمالی:
ایوان بی‌نظیری که شاهکار معماری ایرانی است و واقعا کلمات از وصف آن عاجزند. ایوانی که میتوانید ساعت‌ها آن را به نظاره بنشینید و از دیدن آن حتی لحظه‌ای خسته نشوید. ایوانی که یکه‌تاز است در نوع خود و مانندش در هیچ جای ایران مشاهده نمی‌شود.
از مقرنس‌های حیرت‌انگیز که با ظرافت خاصی طراحی شده‌اند تا کاشیهای هفت رنگی که در ساخت این ایوان استفاده است، از طرح‌های اسلیمی و نقاشی‌های مناظر روی کاشی، همه و همه بازگو کننده شکوه این ایوان هستند.
استاد محمد حسن معمار آنقد برای مسجد نصیرالملک شیراز زحمت کشیده که باید از دور دستان او را بوسید که سازه‌ای بنا کرده که معماران دیگر کشورها را به زانو در آورده است.
این ایوان دو طبقه می‌باشد که 4 اتاق در طرفین و طبقه دوم آن وجود دارد که از پایین میتوانید با راه‌پله‌هایی که ساخته شده خود را به طبقه دوم برسانید. البته این راه پله در دسترس عموم نمی‌باشد.
آنقد این ایوان زیباست که آن را به مروارید تشبیه کردند، اگر دقت کنید در سقف این ایوان بخشی وجود دارد که مانند 5 تورفتگی است ، این نوع المان در معماری را 5 کاسه یا پن کاسه می‌نامند. (داخل صدف مروارید نیز به این صورت است)
شبستان غربی یا رنگین کمان:
اما یکی دیگر از مهمترین بخش‌های مسجد نصیرالملک شیراز همین شبستان غربی است که در تمام دنیا شناخته شده است. زمانی که به داخل آن وارد می شوید، انگار که به رویای خود وارد شده‌اید، انگار وارد دنیای دیگری شده‌اید که پر است از رنگ، پر است از زیبایی.
این شبستان دارای 12 ستون سنگی است که اینطور که گفته شده است به نیت 12 امام شیعیان ساخته شده . بدنه ستون‌‌ها به صورت مارپیچ ساخته شده است که این موضوع نیز در مساجد ایران منحصر به فرد بوده و مانندی ندارد.
کف شبستان از سنگهایی ساخته شده که به رنگ فیروزه‌ای هستند که جلوه خاصی به کف مسجد داده است. نمای دیوارها آجر است و تا چشم کار میکند در سقف کاشی کاری شده است، هم کاشی معقلی هم کاشی هفت رنگ.
در جنوب شبستان 7 درب را مشاهده میکنید که از شیشه‌های رنگی ساخته شده‌اند که همین شیشه‌ها باعث شده که این مسجد زیبایی خود را به تمام دنیا نشان دهد. این شیشه‌ها کار استاد حاج میرزا آیت است.
در انتهای شبستان نیز محراب مسجد نصیرالملک شیراز یا همان مسجد صورتی وجود دارد که محرابی است تزئین شده با کاشیهای هفت رنگ، آیاتی از قرآن و سنگ مرمری که که محل ایستادن پیش نماز است.
بمایند و بهترین عکسهای عمرتان در این شبستان رنگین کمان بگیرید…
وندالیسم
یکی از مواردی که حتما لازم دانستیم تا با شما در میان بگذاریم، از بین بردن وندالیسم در آثار تاریخی است.
اگر با این واژه آشنایی ندارید بیایید تا کمی برایتان توضیح دهیم.
وندالیسم در لغت به معنای تخریب‌گرایی و یا خرابکاری است و در گردشگری به آن موضوع اشاره میکند که برخی افراد موجبات خرابی آثار تاریخی را فراهم میکنند.
متاسفانه در ایران و در اکثر جاذبه‌های تاریخی میتوانید با این موضوع مواجه شوید، یعنی افرادی خواسته یا ناخواسته موجب خرابی بخشی از جاذبه‌های تاریخی می‌شوند.
حالا یا با نقاشی کشیدن یا ثبت تاریخ تولد، یا با روشن کردن ذغال و .. بسیاری دیگر از مواردی که آسیب به جاذبه میزند.
پس بیایید از این به بعد کمی برای خود و تاریخ کشورمان ارزش قائل بوده و اگر کسی را مشاهده میکنیم که باعث ایجاد خرابی‌هایی در آثار تاریخی میشود، تذکر داده و جلوی او را بگیریم.
این جاذبه‌های تاریخی، از اهمیت بالایی برخوردار هستند پس باید در حفظ آنها کوشا باشیم.
بهترین زمان بازدید از مسجد نصیرالملک شیراز
بالاخره لحظه تصمیم‌گیری فرا رسید که چه زمانی را برای سفر خود انتخاب کنیم؟
متن زیر را میتواند به شما در این تصمیم‌گیری کمک کند، پس پیشنهاد میکنیم که آن را مطالعه کنید.
ایام تعطیلات عید نوروز قطعا یکی از بهترین زمان‌هایی است که میتوانید با دوستان یا خانواده خود به شیراز سفر کنید و از بودن در این شهر دوست داشتنی لذت برده و به جاذبه‌های آن سری بزنید، اما …
اما در این ایام، شیراز مملو از جمعیت بوده و بسیار شلوغ است و شاید به سختی بتوانید آن طور که باید از جاذبه‌های شهر بازدید داشته باشید.
ما به شما بعد از ایام تعطیلات نوروز و تا اواخر تیر ماه را پیشنهاد میکنیم، چرا که هم هوا بهتر است و هم سرسبزی شهر به اوج خود رسیده و از تراکم جمعیت نیز کاسته شده.
البته که پاییز نیز زمان مناسبی برای سفر به شیراز می باشد.
در آخر این نکته را نیز باید اضافه کنیم که هر گلی یک بویی دارد و شما میتوانید در تمام طول سال از این شیراز و مسجد نصیرالملک شیراز و دیگر جاذبه های این شهر بازدید داشته باشید.
در هر صورت هر روزی را که برای بازدید از مسجد نصیرالملک شیراز انتخاب کردید، صبح بین 8 تا 9 سعی کنید در مسجد و شبستان آن باشید چرا که تابش نور خورشید در بهترین حالت می باشد و انعکاس نورهای رنگی را میتوانید در شبستان مشاهده کنید.
راستی این مطلبو نباید از دست بدی: مسجد عتیق شیراز
آدرس و ساعات بازدید و قیمت ورودی مسجد نصیرالملک شیراز
آدرس و ساعات بازدید : برای اینکه بتوانید از مسجد نصیرالملک بازدید داشته باشید باید خود را به خیابان لطفعلی خان زند و کوچه لطفعلی خان 37 برسانید.
ساعات بازدید از مسجد نصیرالملک به شرح زیر است:
روزهای معمول :
نوبت اول : بین ساعات 7:30 الی 11:30 و نوبت دوم : بین ساعات 12:30 تا 17
روزهای تعطیل :
نوبت اول : بین ساعات 8 تا 11 و نوبت دوم : بین ساعات 15 تا 18
هزینه ورودی : برای بازدید از این مسجد باید هزینه‌ای را پرداخت کنید که برای اتباع ایرانی این مبلغ 10.000 تومان و برای اتباع خارجی 100.000 تومان در نظر گرفته شده است.
مدت زمان مورد نیاز برای بازدید : مقدار زمانی که توصیه می شود برای بازدید از این جاذبه تاریخی صرف کنید بین 45 دقیقه تا 1 ساعت می‌باشد.
نمای داخلی شبستان مسجد نصیر الملک شیراز
بدون دیدگاه